Kecewa dengan bandar baru kita

Oleh ZIN MAHMUD

HARI Kebangsaan dirayakan di peringkat nasional pada 31 Ogos. Tetapi Malaysia adalah sebuah negara persekutuan di mana entiti kedaulatan hakiki terletak di negeri-negeri.
Kedaulatan negeri lebih-lebih lagi dengan adanya raja-raja Melayu membolehkan wujudnya Persekutuan Malaysia. Tetapi apakah 'hari kebangsaan' bagi negeri lebih-lebih lagi ia merupakan entiti hakiki? Jawapannya ialah Hari Keputeraan Raja-raja bagi negeri-negeri yang ada raja dan Hari Ulang Tahun Kelahiran Yang Dipertua Negeri bagi negeri yang ketua negeri ialah Yang Dipertua Negeri atau Gabenor.
Maka 'hari kebangsaan' bagi negeri Selangor ialah Jumaat lalu apabila negeri penting itu menyambut Hari Keputeraan Sultan Sharafudin Idris Shah yang ke-64. Daulat Tuanku!
Sesungguhnya Selangor Darul Ehsan adalah negeri istimewa di Malaysia. Kedudukan geografinya di tengah-tengah Tanah Melayu akhirnya menjadikannya pusat kepada Malaysia.
Sememangnya tamadun awal di Tanah Melayu berkisar di Perak, semasa zaman pra-sejarah, dan kemudian di Kedah, pada era Hindu, serta akhirnya muncul kesultanan Melayu paling utama di Melaka, tetapi pusat kuasa berubah apabila menjelang dunia menjadi moden.
Pada awal penjajahan, Portugis dan Belanda tetap menjadikan Melaka sebagai pusat kuasa. Tetapi kedatangan Inggeris mengubah keadaannya. Pada mulanya ia mahu menjadikan Pulau Pinang sebagai pusat sebelum berpindah ke Singapura.
Walaupun Inggeris mula masuk Tanah Melayu melalui Perak dengan perlombongan bijih timah di Taiping, yang kemudian merebak ke Lembah Kinta, Kuala Lumpur dan Seremban tetapi pusat kuasa ditetapkan di Singapura.
Kemunculan Selangor sebagai negeri penting di Tanah Melayu bermula dengan pihak British mahu mengukuhkan kedudukannya dalam eksploitasinya ke atas bijih timah. Bandar-bandar berpusat kepada bijih timah ditubuhkan iaitu Ipoh, Kuala Lumpur, Seremban dan Kuala Lipis. Bandar-bandar ini kemudian dihubungkan dengan laluan keretapi, yang dipanjangkan ke Butterworth, Port Weld, Port Swettenham, Port Dickson dan Singapura bagi memudahkan mereka membawa keluar bijih timah untuk diangkut pulang ke Britain.
Bagi memudahkan pentadbiran eksploitasi bumi Melayu ini, maka penjajah British menyatukan empat negeri timah, Selangor, Perak, Negeri Sembilan dan Pahang dalam gagasan Negeri-negeri Melayu Bersekutu (FMS). Raja-raja Melayu masih berdaulat dan mempunyai kuasa ke atas agama Islam dan adat istiadat Melayu, tetapi yang lain, politik, ekonomi, pertahanan adalah semua berada di tangan Pesuruhjaya Tinggi British yang bermastautin di Carcossa, Kuala Lumpur.
FMS yang mana Selangor menjadi negeri pusatnya merupakan teras kepada pembentukan Persekutuan Tanah Melayu dan Malaysia kemudiannya.
Sebaik saja Tanah Melayu diisyitharkan merdeka dengan ibu negeri Selangor iaitu Kuala Lumpur menjadi ibu negara Malaya, maka bermulalah pengaliran otak-otak Melayu dari Singapura ke Selangor. Daripada para karyawan seperti P. Ramlee hinggalah kepada pegawai-pegawai kerajaan, ahli akademik dan wartawan. Universiti Malaya, Radio Malaya dan Utusan Melayu adalah antara institusi yang berpindah dari Singapura ke Selangor.
Negeri ini berkembang pesat. Walaupun ia kemudian melepaskan Kuala Lumpur dan Prang Besar (kini Putrajaya) untuk dijadikan Wilayah Persekutuan, tetapi penghijrahan dari seluruh negara terus menjadikan Selangor dinamik dan menjadi negeri paling penting.
Tanah-tanah lombong di Selangor telah berubah menjadi tapak-tapak hartanah yang bernilai tinggi. Selayang, Ampang, Pandan, Cheras, Ulu Langat, Bangi, Semenyih, Kajang, Serdang, Puchong, Petaling Jaya, Subang Jaya, Shah Alam, Sungai Buluh, Damansara terus berkembang pesat dan padat.
Malangnya bandar-bandar baru ini juga menampakkan bahawa perancangan bagi pembangunan tempat perniagaan dan kediaman tidak dibuat dengan memuaskan.
Kesesakan lalu lintas cuba diatasi dengan pembinaan lebih banyak lebuh raya. Tetapi pengangkutan awam jauh daripada memuaskan.
Tumpuan adalah kepada membina lebuh raya daripada keretapi laju ringan. Akibatnya komuter sesak pada waktu pagi. Contohnya kalau dahulu penduduk Puncak Alam boleh meletak kenderaan mereka di stesen keretapi Kuang untuk berulang alik pergi kerja ke Kuala Lumpur, tetapi kini apabila perkhidmatan itu dipanjangkan hingga ke Kuala Kubu Bharu, komuter pon penuh maka tidak ada jalan lain daripada menggunakan kereta sendiri yang sudah tentu sangkut dalam kesesakan lalu lintas.
Rumah-rumah dibina dengan jalan depan yang sempit. Di manakah perancangan bandar ini? Apakah peranan pihak-pihak berkuasa tempatan (PBT) dalam memastikan keselesaan penduduk pada 10, 20 dan 30 tahun akan datang. Hinggakan penduduk Taman Seri Gombak umpamanya menggelar kawasan perumahan mereka sebagai Taman Seri Sempit.
Apabila dibina kondominium pula, seolah-olah tidak diambil kira langsung di mana mereka mahu meletakkan kenderaan. Lihatlah kereta bersusun lapis di tepi jalan di Kota Damansara pada waktu malam.
Sementara bandar-bandar baru yang sepatutnya belajar daripada pengalaman tempat-tempat lama tetap melakukan kesilapan serupa. Di banyak kawasan baru Puchong umpamanya, bukan saja sukar hendak meletak kenderaan tetapi juga untuk bergerak lalu pun dirasakan hanya menambah stres.
Ini belum dikira pembinaan di lereng bukit. Bukan saja di Bukit Antarabangsa yang terkenal tetapi juga di kawasan seperti Ulu Langat dan Cheras.
Tentulah yang merancang dan membina semua bandar-bandar baru yang indah dan unit dijual dengan mahal adalah dari kalangan profesional. Baik di pihak kerajaan, mahupun swasta, ariktek, juru ukur bahan, jurutera, pakar runding dan pereka bentuk bangunan dan jalan adalah dari kalangan profesional. Begitu juga pemaju dan kontraktor adalah kesemuanya dari kalangan hebat. Tetapi mengapakah hasilnya mengecewakan?